Erkeklerin askerliklerini gerçekleştirdikleri süre içerisinde sigortalı olarak herhangi bir kurumda çalışmaları mümkün değildir. Bu durumda erkekler için askerlik yaptıkları süre sayısınca askerlik borçlanması yapmalarına imkan sağlanmıştır. Askerlik borçlanması ile erken emeklilik hakkı ve yüksek maaş ile emekli olabilme gibi haklara da sahip olunabilmektedir.
Askerlik borçlanması ile sigortalılara tanınmış olan bu hak ile er olarak askerlik yapılan süre ile yedek subay okulunda öğrenci olarak geçen sürelerin borçlanması şeklinde gerçekleşmektedir. Bu konuda çok fazla bilgiye sahip olmayanlar bu haklarını kullanamamaktadır. Bu sebeple askerlik borçlanmasından kimlerin ve nasıl yararlanacağının bilinmesinde fayda bulunmaktadır.
Çalışma hayatında sigortalı çalışan birinin askere gitmesi ile sigortalı olma durumu sekteye uğramaktadır. Bu durumda eksik kalan sigortalı gün süresi borçlanma yolu ile ödendiğinde sigortalı gün sayısında herhangi bir eksiklik söz konusu olmamakta ve emeklilik daha erkene alınabilmektedir.
5510 Sayılı Kanunun 4/a(SSK), 4/b(Bağ-Kur), 4/c(Emekli Sandığı), İsteğe bağlı olarak katılmak isteyenler ile diğer tüm kapsamlarda prim ödeyen erkek sigortalıların askerlik borçlanmasından faydalanma hakları bulunmaktadır. Bu kanunla verilmiş olan haklarından yararlanmak isteyen erkek sigortalılar askerlik sırasında geçen süre hesaplanarak borçlanmaları gerçekleştirilmektedir. Askerlik borçlanması ile emeklilik için sigortanın başlangıç zamanı öne çekilebilmektedir. Ayrıca bu borçlanma işleminin yapılması ile eksik prim günlerinin tamamlanması da gerçekleştirilmektedir. Askerlik borçlanması erkek sigortalıların emekliliği hak edişleri konusunda oldukça önemli bir hak olarak görülmektedir
Askerlik Borçlanmasından Kimler Yaralanabilmektedir?
Askerlik borçlanmasını hak edebilmek için erkeklerin öncelikle ve adından da anlaşılacağı üzere askerlik vazifesini yerine getirmiş olmaları gerekmektedir. Askerlik görevini yapmamış olanların, askerlikten muaf tutulmuş olanların bu haktan yararlanmaları mümkün görülmemektedir. Askerlik borçlanmasının süresi ise askerlik süresi ile belirlenmektedir. Askerlik yapılan süre ne kadarsa askerlik borçlanması da o kadarlık bir süre için yapılabilmektedir. Askerlik borçlanması er, erbaş olarak askerlik görevini yapanlar, yedek subay okulunda öğrenci olarak bulunanlar için söz konusu olmaktadır. Bu kişilerin askerlik yaptıkları süre veya öğrenci olarak geçirdikleri süre miktarınca askerlik borçlanması yapılabilmektedir.
Askerlik borçlanmasından kimlerin yararlanacağının bilinmesinin yanında kimlerin yaralanacağının bilinmesi de önem taşımaktadır. Askerlik borçlanması için başvuracak kişilerin kendilerine ait bir işyerinin olması durumunda veya bir şirkete ortaklığı söz konusu ise bu kişiler Bağ-Kur kapsamında değerlendirilip primleri ödenmeye devam ettiği taktirde askerlik borçlanması için başvuramazlar. Bu kişilerin sigorta için primleri ödendiği için herhangi bir kayıp veya erteleme söz konu olmamaktadır. Bu sebeple de askerlik vazifesini yapıyor olsa bile bu kişiler askerlik borçlanmasına başvuramamaktadır.
Askerlik borçlanmasında er veya erbaşların 14 Kasım 1980 tarihinden başlayarak 22.02.2014 tarihine kadar olan süre zarfında 15 günü askerlik olarak değerlendirileceği için bu süreyi aşan zaman dilimi ile hastalık sebebiyle veya ceza alınması sebebiyle uzayan süreler askerlik borçlanması kapsamına girmemektedir. Askeri okullarda eğitim gören öğrenciler ile ilgili olarak da bir borçlanma düzenlenmesi bulunmaktadır. Askeri liselerde okuyanlar veya bu liselerden mezun olup da harp okuluna devam edenler, TSK adına yüksek okullarda eğitimlerine devam edenler devam ettikleri okullardan disiplinsizlik veya farklı sebeplerle ayrılmak zorunda kalanlar için harp okulunda ve yüksek okulda geçen eğitim sürelerince borçlanma yapılabilmektedir. Türk vatandaşı olarak askerliğini yerine getirmiş olan kişiler için sonradan Türk vatandaşlığından çıkma gibi bir durumun söz konusu olması durumunda da yine askerlik dönemindeki süre için bu kişiler askerlik borçlanması yapabilmektedir.
Askerlik Borçlanmasının Hesaplanması ve Başvurunun Yapılması
Askerlik borçlanması için öncelikle askerliği yapmış olmak gerekmektedir. Askerliğini bitirmiş olan kişi Sosyal Güvenlik Kurumu’na askerliğini tamamladığını gösteren terhis belgesi ile başvurmaktadır. Bu belgenin getirilmesi askerlik borçlanması işlemleri için zorunludur. Bunun yanında başvuracak kişinin askerlik borçlanması ile ilgili formu askerlik şubesine giderek doldurması gerekmektedir. Düzenlenen bu formda askerlik tarihleri ve askerlik süresinden sayılmayan günlerin belirlenmesi sağlanmaktadır. Askerlik şubesi tarafından hazırlanan bu belge ile askerlik borçlanması için hesaplanacak gün sayısı belirlenmiş olmaktadır. Askerlik şubesinin hazırlayıp onayladığı bu belge SGK müdürlüğüne götürülür. Bu belgelerin SGK müdürlüğüne sunulması ile askerlik borçlanmasının hesaplanması süreci başlamış olmaktadır.
Askerlik borçlanmasında yapılacak prim ödeme miktarları her yıl değişmektedir. Bu sebeple de borçlanma için başvurulan yılın prim gün sayısına bakılıp ödeme tutarı ona göre hesaplanmaktadır. Borçlanmada yapılacak ödeme miktarı asgari ücret üzerinden hesaplanmaktadır. Asgari ücretin alt limiti veya üst limiti üzerinden hesaplama için başvurulabilmektedir. Prim hesaplanması sırasında esas kazancın günlük tutarının %32’si oranında belirlenen miktar günlük borçlanılacak şekilde gün sayısı ile çarpılarak borç miktarı bulunmaktadır. 2017 yılında ödenecek en düşük prim gün başına 18.96 TL olarak belirlenmiştir. Askerlik borçlanması sırasında ödenecek miktarın hesaplanmasının ardından belirlenen miktarın ödenmesi ile ilgili işlemlerin yapılmasına sıra gelmektedir. Belirlenen tutarın ödenmesi için başvurunun yapılıp miktarın belirlenmesinin ardından bir ay içinde bu miktarın ödenmesi zorunluluğu bulunmaktadır. Bir ay içinde ödenmeyen askerlik borçlanması için yeniden işlem yapılması ve başvuruda bulunulması gerekmektedir.
Askerlik borçlanmasının ödenmesi sigortalı kişinin emeklilik yaşı ve emeklilik maaşının miktarı konusunda çok önemli bir role sahiptir. Askerden sonra sigortalı olarak çalışmaya başlayan kişinin sigorta başlangıç tarihi öne çekilmektedir. Bu durum sigortalının daha erken emekli olmasını ve ödediği prim miktarının düşmesi anlamına gelmektedir. 08.09.1999 tarihinden sonra ilk kez sigortalı olanlar için askerlik borçlanması oldukça büyük bir önem arz etmektedir. Bu durum sigortalının kıdem tazminatı alması, yaştan emeklilik, emekli maaşının miktarının artması gibi durumlarda avantajlar sağlamaktadır.
